Samenvatting ESHRE

Belangrijke onderwerpen in de richtlijn zijn:

• Diagnose: Het gebruik van beeldvorming (zoals echografie en MRI) en de rol van laparoscopie (kijkoperatie).
  
• Behandeling: Medicamenteuze opties (zoals hormonale therapie en pijnstilling), chirurgische ingrepen en fertiliteitsbehandelingen.
  
• Langdurige zorg: Het managen van chronische pijn, impact op vruchtbaarheid en multidisciplinaire zorgbenadering.

In het volgende zijn samenvattingen van de richtlijn per hoofdstuk te vinden.

Endometriose wordt vaak gekenmerkt door symptomen zoals pijnlijke menstruaties, pijn bij vrijen, ontlasting of plassen, chronische bekkenpijn en onvruchtbaarheid. Hoewel laparoscopie lang als de gouden standaard werd beschouwd, wordt nu aanbevolen om beeldvorming (zoals echografie en MRI) te gebruiken als eerste diagnostische stap. Laparoscopie wordt alleen aanbevolen bij onduidelijke gevallen of als andere behandelingen niet effectief zijn.

De behandeling van pijn bij endometriose omvat medicamenteuze opties zoals pijnstillers, hormonale anticonceptie en GnRH-agonisten of -antagonisten. Chirurgische behandeling kan worden overwogen, vooral bij diepe endometriose. Niet-medicamenteuze strategieën zoals fysiotherapie, acupunctuur en voedingsaanpassingen worden ook besproken, hoewel het bewijs voor effectiviteit daarvoor nog beperkt is.

Operatieve laparoscopie kan nuttig zijn bij milde tot matige endometriose om de kans op natuurlijke conceptie te vergroten. In ernstigere gevallen of als natuurlijke conceptie niet slaagt, is geassisteerde voortplantingstechnologie (zoals IVF) soms nodig. Hormonale onderdrukking wordt niet geadviseerd om de vruchtbaarheid te verbeteren, en chirurgie wordt niet standaard aanbevolen voorafgaand aan IVF.

Endometriose kan na behandeling terugkeren. Langdurige hormonale therapie kan worden overwogen om terugkeer te voorkomen, vooral na chirurgische behandeling van cystes in de eierstokken. Herhaalde chirurgie aan eierstokken wordt niet standaard aanbevolen vanwege mogelijke nadelige effecten op de ovariële reserve.

Bij jonge vrouwen met ernstige menstruatiepijn moet endometriose overwogen worden, vooral bij een positieve familiegeschiedenis en schoolverzuim. Beeldvorming middels echoscopie is de eerste keus diagnostiek. Hormonale therapie wordt als eerste behandeloptie aanbevolen. Soms wordt een MRI gemaakt indien een transvaginale echo niet mogelijk of wenselijk is. Chirurgische ingrepen moeten met zorg overwogen worden vanwege het risico op recidief.

Hoewel endometriose meestal afneemt na de menopauze, kunnen sommige vrouwen symptomen blijven ervaren. In dergelijke gevallen kan chirurgie of hormonale therapie met aromataseremmers overwogen worden. Hormoontherapie voor menopauzale symptomen moet voorzichtig worden toegepast, met een voorkeur voor combinatietherapie om het risico op herhaling of maligniteit te minimaliseren.

Endometriose kan zich buiten het bekken manifesteren, zoals in de longen of buikwand. Endometriose in de borstholte kan leiden tot cyclische klaplongen (pneumothorax) of cyclische hoest. Behandeling omvat hormonale therapie of chirurgie, afhankelijk van de ernst en locatie van de laesies.

Als endometriose toevallig wordt ontdekt bij een asymptomatische patiënt, wordt routinematige behandeling niet aanbevolen. Monitoring kan overwogen worden, maar er is geen bewijs dat dit voordelen biedt.

Hoewel de exacte oorzaken van endometriose niet volledig begrepen zijn, wordt een gezonde levensstijl met regelmatige lichaamsbeweging en een gebalanceerd dieet aanbevolen. Het bewijs voor hormonale anticonceptie als preventieve maatregel is onzeker.

Endometriose is geassocieerd met een licht verhoogd risico op bepaalde kanker, zoals eierstokkanker, maar het absolute risico blijft heel laag. Routinematige kankeropsporing bij vrouwen met endometriose wordt niet aanbevolen, behalve in gevallen met extra risicofactoren.

De volledige richtlijn is te vinden via onderstaande links:

• Endometriosis guideline
  
• Patient versions