Ontwikkeling over de verschillende levensfases
Endometriose kan zich presenteren in verschillende levensfasen. Veel vrouwen hebben al klachten vanaf de menarche. Onder invloed van hormonale anticonceptie kunnen de klachten tijdelijk verminderen of verdwijnen. Na het staken van de hormonale anticonceptie, bijvoorbeeld in verband met kinderwens of na voltooiing van het gezin (met name na sterilisatie van de vrouw of haar partner) kunnen symptomen ontstaan of terugkeren. Bij de meeste vrouwen verdwijnen deze na het bereiken van de menopauze, maar helaas geldt dit niet voor iedereen.
Samenvatting
- Endometriose kan al klachten geven vanaf de eerste menstruatie
- Er is weinig bekend over het natuurlijk beloop van de ziekte
- Adolescenten hebben vaak andere klachten dan volwassen vrouwen
- Uitlokkende factoren voor (het terugkeren van) klachten kan het stoppen van hormonale anticonceptie zijn in verband met kinderwens of na sterilisatie
- Endometrioseklachten verdwijnen niet altijd na de overgang
Endometriose is een chronische ziekte die bij de meeste vrouwen klachten geeft in de periode van de menarche tot aan de menopauze. Er zijn echter ook klachten beschreven voor de menarche of na de menopauze die worden gerelateerd aan endometriose. Omdat oppervlakkige endometriose over het algemeen niet detecteerbaar is met niet-invasieve technieken is er weinig bekend over het natuurlijk beloop van de aandoening. De mate waarin vrouwen klachten ervaren wisselt sterk en is niet duidelijk te relateren aan de uitgebreidheid van de anatomische afwijkingen. Een longitudinale studie die het natuurlijk beloop van primaire dysmenorroe heeft geëvalueerd, kwam tot de conclusie dat zowel verbetering en verergering van de klachten even vaak voorkwamen. Verbetering van klachten kwam, vaker voor bij vrouwen die kinderen kregen.
Endometriose bij adolescenten
Bij adolescenten met chronische buikpijn of dysmenorroe wordt vaak niet aan endometriose gedacht. Kennis van risicofactoren voor endometriose bij adolescenten, te weten positieve familie anamnese, obstructieve genitale malformaties, vroege menarche, korte menstruele cyclus, (cyclisch) schoolverzuim en gebruik van orale contraceptie in verband met dysmenorroe kan helpen de diagnose te stellen. Misselijkheid in combinatie met bekkenpijn kunnen kenmerkende klachten zijn voor adolescenten met endometriose.
Redenen om hulp te zoeken voor endometriose gerelateerde klachten zijn beschreven in een Australische studie uit 2008: op advies van een bekende die de klachten serieus nam, de invloed van de klachten op het dagelijks functioneren, fertiliteitsproblemen en pathologische pijn. Omdat de behoeftes van vrouwen met endometriose kunnen verschillen in verschillende fases van hun leven is het belangrijk dat behandelaars de patiënte centraal stellen bij de behandelkeuze en samen met haar bepalen welke symptomen op dat moment voor haar het meest relevant zijn om te behandelen.
Endometriose en de overgang
Endometriose is een geslachtshormoon afhankelijke ziekte, daarom nemen de klachten meestal af na de overgang. Clinici moeten zich er echter van bewust zijn dat endometriose ook na de overgang nog actief of symptomatisch kan zijn. De menstruaties blijven weg na de menopauze, maar de pijnklachten kunnen soms blijven.
Ook kunnen klachten van endometriose na de overgang terugkomen door de start van hormonale substitutie therapie. Wanneer er hormonale substitutie therapie gestart wordt bij een vrouw met een voorgeschiedenis van endometriose, heeft een combinatiepreparaat de voorkeur boven alleen oestrogenen. Ook indien de baarmoeder verwijderd is. Dit om de kans op reactivatie van endometriose of maligne ontaarding zo klein mogelijk te houden.