Operatie
De behandeling van endometriose is individueel bepaald. De behandeling is afhankelijk van de ernst en lokalisatie van de endometriose, reactie op pijnstilling en/of hormonale therapie, en hangt af van de wensen en behoeften van de vrouw.
Samenvatting
- Er is geen diagnostische laparoscopie noodzakelijk om de diagnose endometriose te stellen.
- Een multidisciplinaire benadering is noodzakelijk bij diepe endometriose chirurgie
- Als de relevante expertise ontbreekt, wordt aanbevolen een patiënt naar een level 2 endometriose centrum te verwijzen.
In de laatste decennia vinden operaties over het algemeen plaats via minimaal invasieve chirurgie.
Diagnostische laparoscopie
Er is geen diagnostische laparoscopie noodzakelijk om de diagnose endometriose te stellen. Dit kan aan de hand van een goede anamnese, lichamelijk onderzoek en beeldvorming (echografie en/of MRI). Indien behandeling onvoldoende helpt, is een diagnostische laparoscopie te overwegen. Hierbij moeten de voor- en nadelen zorgvuldig afgewogen worden samen met de patiënt. Het verwijderen van oppervlakkige endometriose op het buikvlies kan verbetering van pijn geven, er is echter ook een kans dat deze afwijkingen en klachten weer terugkomen.
Therapeutische laparoscopie
Het wordt aanbevolen om een operatie waarbij diepe endometriose verwijderd wordt aan te bieden met het doel pijn te verminderen en kwaliteit van leven te verbeteren. Dit noemen we een endometriose sanering.
Diepe endometriose
Diepe endometriose kan zich bevinden op de darm (meestal rectum of sigmoïd), vagina, ureters, blaas en andere organen. Een multidisciplinaire benadering is hierbij belangrijk, waarbij naast de gynaecoloog vaak een GE-chirurg, uroloog, radioloog maar ook bijvoorbeeld een pijnspecialist, fysiotherapeut, of psycholoog betrokken is. Bij betrokkenheid van de darm zijn er verschillende operatiemogelijkheden afhankelijk van mate doorgroei en lokalisatie. Soms is er een (tijdelijk) stoma nodig. Bij het verwijderen van een endometrioom uit het ovarium zal het risico op ovariële schade bij een nog toekomstige kinderwens afgewogen moeten worden. Soms is het nodig om de uterus te verwijderen als er geen kinderwens meer is, zoals bij adenomyose. Beide ovaria verwijderen leidt tot iatrogene overgang. Afhankelijk van de leeftijd zal hierbij vooraf zorgvuldig de voordelen ten aanzien van endometriose en de nadelen ten aanzien van toename risico op hart- en vaatziekten, osteoporose en overgangsklachten besproken moeten worden.
Doorverwijzing naar gespecialiseerde level 2 endometriose centra
In Nederland zijn er, verspreid over het hele land, centra die zich gespecialiseerd hebben in (diepe) endometriose, en die dus multidisciplinaire zorg voor mensen met endometriose kunnen bieden. In 2020 is er een kwaliteitsnorm opgesteld vanuit de NVOG waarin wordt beschreven op welke wijze de zorg voor vrouwen met endometriose in Nederland georganiseerd wordt op twee niveaus (level 1 en 2). Als de relevante expertise voor een operatie in een centrum ontbreekt, wordt aanbevolen een patiënt naar een level 2 endometriose centrum te verwijzen.
Na een endometriose sanering is er helaas een kans dat endometriose opnieuw terug kan komen. Hormonale behandeling wordt besproken.