Huisartsen

• Denk vaker aan endometriose, vooral bij ernstige dysmenorroe (ook bij adolescenten), diepe dyspareunie, subfertiliteit en chronische buik- of bekkenpijn.
  
• Continue hormoontherapie door de huisarts, eventueel aangevuld met pijnstilling, wordt aanbevolen bij klachten die wijzen op endometriose.
  
• Criteria voor verwijzing zijn: onvoldoende effect van (proef)behandeling, actuele kinderwens, cyclische klachten van darmen, urinewegen, buikwand of luchtwegen, en het vermoeden van adenomyose.

Endometriose is een chronische inflammatoire aandoening waarbij weefsel dat enigszins lijkt op endometrium zich buiten de baarmoeder bevindt, vooral in het bekken. Maar het kan ook elders in de buik of soms daarbuiten voorkomen. Ten gevolge van stimulatie door oestrogeen ontstaat er een ontstekingsreactie. Dit leidt tot vaatnieuwvorming, ingroei in zenuwen, littekenweefsel en verklevingen. Hierdoor ontstaan cyclusgebonden pijnklachten die op den duur chronisch kunnen worden, en subfertiliteit.

Stel de waarschijnlijkheidsdiagnose endometriose als er geen aanwijzingen voor andere oorzaken zijn, bij positieve bevindingen tijdens het lichamelijk onderzoek of de echografie, of bij klachten die wijzen op endometriose zoals ernstige dysmenorroe en/of diepe dyspareunie. Minder specifieke klachten zoals chronische buik- of bekkenpijn kunnen ook passen bij endometriose. De diagnose is waarschijnlijker wanneer de klachten (aanvankelijk) cyclusgebonden zijn, er meerdere bijpassende klachten zijn en er een positieve familieanamnese is.

Als je de diagnose endometriose waarschijnlijk acht, dan hoef je de patiënt niet te verwijzen voor een hormonale behandeling. Deze is goed uitvoerbaar in de huisartsenpraktijk.

Het doel van een medicamenteuze behandeling is om endometrioseweefsel te onderdrukken door de hormonale cyclus te onderdrukken. Dit wordt bereikt door de ovulatie te remmen, meestal met een combinatiepreparaat dat continu wordt gebruikt (zonder stopweek). Kies bij voorkeur voor een sub-50 anticonceptiepil van de tweede generatie om het tromboserisico te beperken, mits er geen contra-indicaties zijn. Een alternatief is het continu gebruik van progestagenen. Dit kan via een hormoonspiraal, een subcutaan progestageendepot of oraal (minipil).

Consulteer een gynaecoloog of verwijs de patiënt naar een gynaecoloog zo nodig.