Oorzaken

Volgens deze hypothese stroomt menstruatiebloed met endometriumcellen via de eileiders terug naar de buikholte, waar het zich kan implanteren en prolifereren. Dit proces komt voor bij vrijwel iedereen die menstrueert, maar niet iedereen ontwikkelt endometriose. Mogelijk spelen afwijkingen in de afvoer van lymfevloeistof of een verstoorde immuunrespons een rol bij mensen die wel endometriose krijgen.

Endometriumcellen kunnen zich door medische ingrepen, zoals een keizersnede of hysterectomie, verplaatsen naar andere locaties in het lichaam. Dit kan leiden tot implantatie van weefsel dat enigszins lijkt op endometrium in littekens van de buikwand of insteekopeningen na operaties.

Onderzoek toont aan dat genetische aanleg een rol speelt bij endometriose. Verschillende genen zijn geïdentificeerd die het risico op de aandoening verhogen. Er is bovendien een genetische link gevonden met andere pijnsyndromen, zoals migraine en fibromyalgie, evenals met auto-immuunziekten zoals astma en osteoartritis.

Bij mensen met endometriose werkt het immuunsysteem minder efficiënt in het opruimen van weefsel dat enigszins lijkt op endometrium buiten de baarmoeder. Studies tonen afwijkingen in de activiteit van macrofagen, T-cellen en pro-inflammatoire cytokinen. Dit kan leiden tot aanhoudende ontsteking, groei van endometrioselesies en de vorming van fibrose.

Endometriose is een oestrogeenafhankelijke aandoening. De groei van endometrioseweefsel wordt gestimuleerd door oestrogenen. Risicofactoren die samenhangen met verhoogde oestrogeenblootstelling zijn onder andere een vroege menarche, late menopauze en lange menstruaties met hevig bloedverlies.

In de eerste twee weken na de geboorte ervaren sommige pasgeborenen een vaginale bloeding als gevolg van een sterke daling van steroïde hormonen na het verbreken van de placentacirculatie. De hypothese is dat bij een deel van deze pasgeborenen retrograde bloeding optreedt, waarbij stamcellen zich mogelijk in de buikholte nestelen en later kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van endometriose.

Een andere theorie stelt dat endometriose kan ontstaan door metaplasie, waarbij cellen in het buikvlies veranderen in weefsel dat enigszins lijkt op endometrium. Daarnaast wordt gesuggereerd dat stamcellen in de baarmoeder of bloedcirculatie kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte.

Factoren die het risico op endometriose verhogen zijn onder andere nullipariteit, vroege menarche (jonger dan 11 jaar), late menopauze, korte menstruatiecycli (korter dan 27 dagen) en langdurig of hevig menstrueel bloedverlies. Daarentegen lijken een late menarche en het krijgen van meerdere kinderen het risico op endometriose te verlagen.